Recensie bij de expositie Vorm en vrijheid, juli/augustus 2020 bij Kunstlokaal No.8, door Jurjen K. VanderHoek.
Soms is het niet eenvoudig een gevoel onder woorden te brengen. Ik bezoek een tentoonstelling, zie de kunst die gezien kan worden en vind er iets van. Maak aantekeningen van hetgeen mij aan emotie invalt en probeer daar later in een beschouwing een verhaal aan te geven. Maar mijn gedachten zijn dan nauwelijks onder woorden te brengen. Niet omdat de werken dat niet waardig zijn, maar omdat ze het denkelijk niet nodig hebben. Het spreekt voor zich, te mooi om waar te zijn. Ik kan dan het hoe en waarom van de kunstenaar aanhalen, zoals wel wordt gedaan. Wat heeft hem of haar bewogen dit werk te maken. Of het zijn van de plek waar het is. De techniek, de compositie en vormgeving. Allemaal zaken die rationeel verklaarbaar zijn. Maar komt het dan tot de emotie dan valt de pen stil. Zijn de gedachten niet te omschrijven. Kijk ik en ben slechts zwijgzaam.
Want de vorm is door Kees van de Wal bevrijdt van het kader, de context en samenhang. Het houdt geen verband meer met de zichtbare werkelijkheid, maar gaat daar wel een relatie mee aan. In Kunstlokaal No.8 legt het werk niet zichtbare onderlinge verbindingen met elkaar. Vooral de tussenruimte is daarbij van belang.
De vorm is een ruimtelijke begrenzing van het voorwerp, de uiterlijke verschijning. Het is complementair aan materie om samen ding te zijn. Het deelt de ruimte in, in inhoud en omgeving. Door vorm wordt ruimte zichtbaar en tastbaar. Het gevormde figuur kan dan ruimtelijk zijn, maar ook in het vlak de ruimte beheersen. Zonder vorm is er geen voorwerp en blijft ruimte zonder volume onmetelijk. De vorm begrenst de grootte en maakt het hanteerbaar. In essentie is de vorm niet meer dan een vierkant. Meer eenvoudig nog is het een cirkel, die in één snelle beweging kan worden geplaatst. Binnen contouren van de vorm kan een complex geheel aan lijnen en vlakken ontstaan. De hoogte, breedte en diepte geven er fysiek een inhoud aan, een volume. Het doet iets met de ruimte, plust deze als het ware op. Na het moment van plaatsing zal het niet meer zijn als het was. De vorm maakt en breekt de omgeving.
Kees van de Wal voert de vorm terug tot de essentie. Het wezen wat het in eenvoud is. Terug naar de basis van meervoudige samenstelling. Door die eenvoud is de vorm abstract. Niets anders dan een vierkant en minder meer dan een kubus. Maar niet zo strak in de ruimte gezet dat het tot wiskundig figuur wordt.
Daarbij gaat het werk van Colin de Rover de derde dimensie in. Hij onderzoekt hoe de vorm werkt als volume in de ruimte. Geen herkenbare eenheid, maar afgemeten gerangschikt als afzonderlijke delen tot elkaar. Het is een belevenis, voor het oog en de geest, deze vormen te vormen tot begrijpbare sculpturen. Niet het zichtbare op zich is daarbij maatgevend, maat het kunstzinnige gevoel dat me bekruipt. Ik weet niet wat ik zie en ik wil het ook niet omschrijven. Gezet in de ruimte is enkel de opdracht het te gaan zien. Dat is de uitnodiging bij deze. De werken van Van de Wal en De Rover gaan waarneembaar een relatie met elkaar aan. Het hoort zo te zijn als het is. Het vult aan, het één kan niet zonder het ander. De vormen lopen niet in elkaar over, maar passen als puzzelstukjes. Zo orden ik dit mysterie.
Tentoonstelling “vorm en vrijheid”, werken van Kees van de Wal en Colin de Rover bij Kunstlokaal No.8, Schoterlandseweg 55 in Jubbega. Tot en met 16 augustus.